Cofnij
zdrowuchnia.pl

Zalewajka

🕰️ 1. Historia zalewajki
Zalewajka to jedna z najbardziej tradycyjnych polskich zup, której korzenie sięgają XIX wieku i regionów centralnej Polski, szczególnie okolic Łodzi i Świętokrzyskiego. Powstała z biedy — jako prosty sposób na wykorzystanie ziemniaków, zakwasu i resztek z domowej spiżarni. Jej nazwa pochodzi od metody przygotowania: ugotowane ziemniaki zalewa się zakwasem żytnim. Z czasem zalewajka zyskała status kultowej potrawy regionalnej, a jej receptura zaczęła ewoluować wraz z migracją ludności i lokalnymi zwyczajami.
Zalewajka to zupa sycąca, rozgrzewająca i pełna głębokiego smaku. Zakwas żytni nadaje jej charakterystyczną kwaśność, która świetnie komponuje się z wędzonką i przyprawami. Dodatek boczku i kiełbasy podwawelskiej wzbogaca ją o aromaty dymu i mięsa, a ziemniaki zapewniają uczucie sytości. To danie idealne na chłodniejsze dni, a przy tym proste do przygotowania w jednym garnku — bez bulionu, bez zbędnych dodatków, tylko esencja domowej kuchni.
Na Zdrowuchni cenimy kuchnię prostą, naturalną i bliską tradycji — ale zawsze z nutą indywidualności. Nasza wersja zalewajki to hołd dla klasyki, ale z własnym twistem: zamiast słoniny używamy boczku, a kiełbasa podwawelska dodaje łagodnego, rodzinnego charakteru. Pomijamy grzyby, by zupa była lżejsza i bardziej uniwersalna. To przepis, który wpisuje się w naszą filozofię gotowania: zdrowo, domowo, bez udziwnień.
Zalewajka nie ma jednej wersji — to zupa, która zmienia się w zależności od regionu. W Świętokrzyskiem dodaje się suszone grzyby i śmietanę, w Łódzkiem często pomija się mięso, a zamiast śmietany używa się maślanki i zasmażki. Są też wersje z samymi skwarkami, bez kiełbasy, a nawet takie, gdzie zalewa się ziemniaki pozostałe z obiadu. Każda z nich ma swój urok, ale wspólny mianownik pozostaje ten sam: zakwas, ziemniaki i domowy smak.
🌿 2. Walory smakowe i zdrowotne🏡 3. Naturalnie, po swojemu — czyli zdrowuchnia.pl🗺️ 4. Regionalne wariacje
Wydrukuj przepis Pin Recipe
Czas przygotowania 20 minuty
Czas gotowania 1 godzina 10 minuty
Porcje: 5
Rodzaj: Zupa
Kuchnia: polska, Świętokrzyska
Ingredients Equipment Method Notes

Składniki
  

  • 6 szt ziemniaków (ok. 700–800 g)
  • 150 g boczku wędzonego
  • 150 g kiełbasy podwawelskiej
  • 2 szt cebule
  • 500 ml zakwasu na żurek
  • 100 g kwaśnej śmietany 18% (ok. 4 łyżki)
  • 3 ząbki czosnku (ok. 15 g)
  • 2 łyżki oleju
  • 1 l wrzącej wody
Przyprawy:
  • 1 łyżka majeranku
  • 3 liście laurowe
  • 3 ziarna ziela angielskiego
  • pieprz
  • 1 łyżka soli

Sprzęt

  • Garnek o pojemności min. 2,5 litra – najlepiej z grubym dnem, do smażenia i gotowania w jednym naczyniu
  • deska do krojenia – do przygotowania warzyw i mięsa
  • Ostry nóż kuchenny – do krojenia ziemniaków, cebuli, boczku i kiełbasy
  • Drewniana łyżka – do mieszania podczas smażenia i gotowania
  • Miseczka – do wymieszania zakwasu ze śmietaną, czosnkiem i majerankiem

Method
 

Podsmażanie składników
  1. W dużym garnku (min. 2,5 l) rozgrzej 3 łyżki oleju lub smalcu.
  2. Dodaj pokrojony w kostkę boczek i smaż przez ok. 5 minut, aż się zarumieni.
  3. Dorzuć pokrojoną cebulę i smaż razem przez kolejne 10 minut, aż będzie złocista.
Dodanie kiełbasy i przypraw
  1. Dodaj pokrojoną w półplasterki kiełbasę podwawelską.
  2. Wrzuć liście laurowe, ziele angielskie, pieprz i sól.
  3. Wlej 1 litr wody i dodaj obrane, pokrojone w kostkę ziemniaki.
Gotowanie zupy
  1. Przykryj garnek i doprowadź zupę do wrzenia.
  2. Zmniejsz ogień i gotuj przez ok. 20 minut, aż ziemniaki będą miękkie.
Przygotowanie mieszanki z zakwasem
  1. W misce wymieszaj zakwas, śmietanę, przeciśnięty czosnek i majeranek.
Zakończenie
  1. Zdejmij garnek z ognia i odczekaj 10 minut.
  2. Wlej mieszankę z zakwasem do zupy, wymieszaj.
  3. Postaw z powrotem na palniku i gotuj przez kolejne 10 minut na małym ogniu.
  4. Dopraw do smaku — w razie potrzeby dodaj więcej soli lub pieprzu

Uwagi

  • Zakwas: Użyj zakwasu żytniego na żur — domowego lub sklepowego. Przed dodaniem dobrze go wymieszaj, by włączyć mąkę z dna butelki.
  • Ziemniaki: Możesz użyć ziemniaków z obiadu (ugotowanych wcześniej), ale najlepiej smakują świeżo ugotowane w zupie.
  • Śmietana: Kwaśna 18% nadaje zupie kremowej konsystencji. Można ją zastąpić maślanką, jeśli chcesz wersję lżejszą.
  • Czosnek: Gotowany przez dłuższy czas traci ostrość — możesz dodać mniej, jeśli wolisz łagodniejszy smak.
  • Wędzonka: Boczek i kiełbasa podwawelska nadają zupie głębi. Można je zamienić na inne rodzaje wędlin, np. boczek parzony lub wiejską kiełbasę z czosnkiem.
  • Gęstość zupy: Jeśli zupa wyjdzie zbyt gęsta, można ją rozrzedzić dodatkową wodą (np. przegotowaną lub z moczenia grzybów — jeśli używasz).
  • Przechowywanie: Zalewajkę można przechowywać w lodówce do 4–5 dni. Smakuje jeszcze lepiej na drugi dzień.
  • Jednogarnkowość: Całość przygotujesz w jednym garnku — od smażenia po gotowanie. Wybierz garnek z grubym dnem.